Digitalizacja

Sprzęt

Do digitalizacji pasków negatywów i slajdów na błonach 36 mm (mały obrazek) i 120 mm (średni format), a także negatywów na błonie 4x5 cala wystarczy skaner przeznaczony do cyfryzacji materiałów przezro­czystych lub skaner płaski do fotografii, który umożliwi ponadto utwo­rzenie kopii szklanych negatywów oraz małych fotografii (do formatu A4). Wymienione obiekty, a w szczególności materiały wrażliwe, podat­ne na uszkodzenia, zdjęcia powyżej formatu A3 i negatywy lub slajdy w rolkach skutecznie zdigitalizujesz również aparatem cyfrowym.

Przygotowanie materiału i sprzętu do digitalizacji

Wybierając skaner, zwróć uwagę na jego rozdzielczość optyczną, czyli rozdzielczość obrazu cyfrowego osiąganą przez urządzenie bez pomocy oprogramowania. Do skutecznej digitalizacji wystarczy taki, który tworzy obrazy cyfrowe złożone z 3 800–4 000 pikseli na krótszej krawędzi obra­zu cyfrowego klatki negatywu lub slajdu o wymiarach 36x24 mm, co od­powiada wartości 4 000 PPI. Podczas pracy pamiętajmy o uważnej lek­turze instrukcji obsługi urządzenia, a także o regularnym przetarciu szyby przy pomocy antystatycznej ściereczki. Do usuwania kurzu z negatywów użyj specjalnej gumowej gruszki.

Szczegółowe zalecenia dotyczące charakterystyki sprzętu fotograficzne­go do digitalizacji rodzinnych zbiorów, a także metod fotografowania ar­chiwum, znajdują się na karcie poświęconej archiwizacji pamiątek i albu­mów rodzinnych.

Pracę z aparatem cyfrowym ułatwią dodatkowe akcesoria:

• statyw kolumnowy do stabilizacji urządzenia w pionie (fotografia „z ręki” grozi utratą ostrości obrazu i przyczynia się do powstania efektu poruszenia),
• poziomica, montowana do tzw. gorącej stopki aparatu,
• karta do kalibracji balansu bieli,
• mała podświetlarka do fotografowania przezroczystych obiektów;
• szybka Optiwhite, która umożliwi wypłaszczenie eksponatów,
• kawałek ciemnego materiału (zalecany czarny aksamit, lub plusz typu midnight), stanowiący tło dla zdjęć nieprzezroczystych, światłomierz do kontroli równomierności oświetlenia powierzchni roboczej.

Zdjęcia aparatem cyfrowym wykonuj w zaciemnionym pomieszcze­niu.

Digitalizacja

Najistotniejszym parametrem jest rozdzielczość obrazu. Im jest ona więk­sza, czyli im więcej pikseli (kwadratowych punktów tworzących obraz cy­frowy), tym lepsza jakość skanu i więcej możliwych zastosowań w dru­ku, ale równocześnie zwiększony rozmiar pliku. W przypadku digitalizacji przy użyciu skanera rozdzielczość obrazu zależy od fizycznych wymiarów oryginalnego obiektu. Przykładowo, skanując pojedynczą klatkę negaty­wu w rozdzielczości co najmniej 3000 PPI (parametr wybierany z pozio­mu głównego interfejsu programu do urządzenia) uzyskasz dostatecznie dużo pikseli na całym polu obrazu. Decyzja o wyborze rozdzielczości za­leży od Ciebie i od Twoich potrzeb, nie powinna być ona jednak mniejsza, niż 600 PPI. Skany najcenniejszych zbiorów zapisz w formacie TIFF bez kompresji albo w pliku RAW w przypadku aparatów cyfrowych – pozwo­li to uniknąć utraty jakości obrazów. Pozostałe materiały możesz zapisać w plikach JPG.

Uwaga!

Do pracy z plikami RAW korzystaj np. z darmowego oprogramowa­nia do edycji tego rodzaju formatów, w którym dokonasz m.in. eks­portu pliku RAW do formatu JPG lub TIFF po uprzednim kadrowaniu i podstawowej obróbce.

Obróbka graficzna obrazów cyfrowych obejmuje wyłącznie podstawowe czynności wykonywane w dowolnym programie graficznym, który otwie­ra i zapisuje pliki o 16-bitowej głębi koloru: rotację obrazu do pozycji czy­telnej, automatyczną korektę poziomów, w celu uzyskania jak największej liczby szczegółów na zdjęciu i kadrowanie (z zachowaniem ok. dwumili­metrowej ramki wokół obiektów nieprzezroczystych).

Digitalizację szklanych negatywów można przeprowadzić przy użyciu aparatu cyfrowego na statywie kolumnowym oraz podświetlarki. Meto­da ta sprawdza się szczególnie w przypadku negatywów potłuczonych. W pozostałych przypadkach bezpiecznej cyfryzacji dokonasz na skane­rze płaskim, przy czym w obu wariantach pamiętaj o kontroli ostrości ob­razu. Jeśli nie dysponujesz podświetlarką, wykorzystaj dwie połączone szybki Optiwhite, między które wsuń negatywy na błonie i slajdy, a następnie zrób zdjęcie tych obiektów pod światło (dzienne).

Digitalizacji negatywów i slajdów na błonach 36 mm i 120 mm, pociętych w paski lub na pojedyncze klatki, możesz dokonać przy użyciu skanerów do cyfryzacji fotografii na podłożu transparentnym, wyposażonych w od­powiednie akcesoria (tzw. holdery, w których umieścisz poszczególne paski bądź klatki) lub dzięki specjalnej nakładce na obiektyw aparatu cy­frowego. Jeśli nie posiadasz holdera do danego obiektu, skorzystaj z apa­ratu.

Digitalizację rolek filmów na błonie 36 mm możesz przeprowadzić przy użyciu podświetlarki oraz aparatu fotograficznego na statywie. Fotogra­fowaną część rolki (jeżeli pozwala na to stan zachowania materiału) roz­prostuj łagodnie przy pomocy małej szybki Optiwhite.

Luźne odbitki pozytywowe, w tym zdjęcia przodków, zdigitalizujesz ska­nerem płaskim do fotografii lub aparatem cyfrowym na statywie kolum­nowym (będziesz w tym wypadku potrzebował szybki Optiwhite do roz­prostowania obiektu). Odbitki czarno-białe skanuj w skali szarości lub fotografuj w kolorze. Odwrocia skanuj i fotografuj w kolorze w rozdziel­czości 300 PPI (odpowiedniej do uzyskania czytelności informacji teksto­wej).

Podczas cyfryzacji albumów rodzinnych najlepiej sprawdzi się aparat cy­frowy na statywie, a pracę ułatwią kliny podtrzymujące i patyczki. Pamię­taj o ustawieniu obiektywu pod prostopadłym kątem (lub zbliżonym do niego) względem fotografowanej strony.

Nazewnictwo plików

Jeżeli ponumerowałeś poszczególne koperty i koszulki z negatywami, pu­dełka ze slajdami, pojedyncze szklane negatywy i odbitki, a także karty albumów, to numeracja powinna zostać uwzględniona w nazwach pli­ków. Numery kopert i koszulek na materiały transparentne, pudełek na szklane negatywy bądź slajdy będą nazwami katalogów, a numery po­szczególnych klatek, szklanych negatywów, pojedynczych odbitek – numerami plików. Jeśli Twoje zbiory fotograficzne mają wcześniej na­niesioną numerację, warto wykorzystać ten system do nazewnictwa kopii cyfrowych.