Kolekcja 2. Pułku Artylerii Lekkiej Legionów
Na wyjątkową kolekcję żołnierzy 2. Pułku Artylerii Lekkiej Legionów, walczących w wojnie polsko-bolszewickiej i kampanii wrześniowej 1939 r., składają się fotografie i dokumenty zgromadzone przez Pana Krzysztofa Idzika. Pan Krzysztof zdecydował się udostępnić swoje zbiory Archiwum Państwowemu w Kielcach w ramach projektu Archiwa Rodzinne Niepodległej.
Historia 2. Pułku Artylerii Lekkiej Legionów (do 31 grudnia 1931 roku 2. Pułku Artylerii Polowej Legionów) sięga 12 czerwca 1919 r. Pułk powstał z połączenia dwóch istniejących od pierwszych dni niepodległości Pułków Artylerii Polowej – 7. i 10.
Kielecki 2. Pułk Artylerii Polowej Legionów nawiązywał w swej tradycji do walk Legionów Polskich pod Pasieczną, Mołotkowem, nad Stryjem, pod Kostiuchnówką i Polską Górą w latach 1914-1917, w których to bojach brało udział wielu oficerów i podoficerów pułku.
Jeszcze jako 2 Pułk Artylerii Polowej Legionów w czerwcu 1920 roku został skierowany na front litewsko-białoruski, gdzie walczył pod Rawą Ruską, Baranowiczami, Mińskiem, Mołodecznem, Radoszkowicami, Borysowem, nad Berezyną i w Puszczy Nalibockiej. W czasie działań odwrotowych w lipcu 1920 roku 1. i 2. dywizjon Pułku walczył w rejonie Mińska, następnie Wilna i Białegostoku, pozostałe zaś baterie uczestniczyły w walkach pod Hrubieszowem, Grabowcem i Zamościem, a potem nad Niemnem, w walkach o Grodno, Lidę i Mołodeczno. Ostatecznie 2. Pułk Artylerii Polowej Legionów działania bojowe zakończył 13 października 1920 roku.
Wiosną 1921 roku został przegrupowany do Suwałk, a we wrześniu 1922 roku przybył do Kielc, jako miejsca pokojowej dyslokacji. W owym czasie Pułk składał się z dowództwa, 3 dywizjonów oraz kwatermistrzostwa i dwóch plutonów: gospodarczego i łączności. Początkowo zajmował dwa kompleksy koszarowe: koszary im. ks. Józefa Poniatowskiego oraz koszary w Dyminach. Ze względu na zły stan techniczny tych budowli w 1931 roku Ministerstwo Spraw Wojskowych podjęło decyzję o budowie nowych koszar na Stadionie. Koszty tego przedsięwzięcia były szacowane na 6 milionów złotych.
W pierwszym etapie budowy powstał budynek sztabu, budynek koszarowy, kasyno podoficerskie, ambulatorium weterynaryjne, kuźnia, rusznikarnia i 3 działownie. W drugim etapie oddano do użytku 6 stajni, a w trzecim, w 1938 roku, budynek koszarowy, łaźnie, pralnię, 3 stajnie i magazyn amunicji.
Prowadząc systematyczne szkolenie wojskowe, dowództwo Pułku dbało również o sprawność fizyczną żołnierzy. Obok standardowych ćwiczeń żołnierze mieli możliwość uprawiania wybranej dyscypliny sportowej. Początkowo była to drużyna piłkarska, która wraz z drużyną 4. Pułku Piechoty Legionów utworzyła w 1934 roku Wojskowy Klub Sportowy. Oprócz drużyny piłkarskiej powstały też drużyny: kolarska, bokserska, szermiercza, tenisowa pływacka, lekkoatletyczna, hokejowa i jeździecka.
2 Pułk Artylerii Lekkiej Legionów był również inicjatorem konkursów hippicznych, które w okresie dwudziestolecia międzywojennego odbywały się w Kielcach. Pierwszy z nich miał miejsce w 1923 roku na błoniach Czarnowa, późniejsze na torze wyścigowym, powstałym w ramach kompleksu obiektów sportowych pod nazwą „Stadion”. W skład tych obiektów wchodziło także 6 boisk, korty tenisowe, basen, skocznia narciarska i tor saneczkowy.
2. Pułk Artylerii Lekkiej Legionów na stałe wpisał się w historię Kielc. Zaangażowanie żołnierzy w życie społeczności kieleckiej podnosiło rangę miasta oraz dawało poczucie bezpieczeństwa jego mieszkańcom. Gdy w czasie kryzysu ekonomicznego lat trzydziestych władze wojskowe przystąpiły do organizowania własnymi środkami pomocy dla bezrobotnych oraz ich rodzin, pomocy takiej udzielili również żołnierze garnizonu kieleckiego, w tym artylerzyści.
W listopadzie 1936 roku, Pułk przekazał do dyspozycji Miejskiego Komitetu samochód ciężarowy, który wykorzystywano do przewożenia węgla dla potrzebujących. Również kadra oficerska i podoficerska ze swoich uposażeń przeznaczała datki pieniężne na fundusz pomocy bezrobotnym. 2 Pułk Artylerii Lekkiej Legionów otaczał również opieką szkołę powszechną na Baranówku.
Za zasługi dla społeczności Kielc 8 lipca 1923 roku Komitet Obywatelski Ziemi Kieleckiej wręczył 2. Pułkowi Artylerii Lekkiej Legionów płomienie do fanfar, które zostały ufundowane właśnie przez obywateli miasta Kielc. Za zasługi dla społeczności miasta podczas obchodów piętnastolecia utworzenia Pułku w 1924 roku otrzymał on honorowe obywatelstwo Kielc, a 16 października 1937 roku podczas uroczystości, które swą obecnością uświetnił marszałek Edward Rydz-Śmigły, 2 Pułk Artylerii Lekkiej Legionów otrzymał sztandar pułkowy. W skład Obywatelskiego Komitetu Fundacji tego sztandaru weszli m.in.: wojewoda kielecki Władysław Dziadosz, wicewojewoda Stefan Bieniewski, była senator Kazimiera Grunert, dowódca 2. Dywizji Piechoty Legionów gen. bryg. Juliusz Zulauf, wiceprezes Sądu Okręgowego Stanisław Brzozowski, biskup kielecki Franciszek Sonik, prezydent Kielc Stefan Artwiński oraz 65 osób reprezentujących organizacje społeczne, zakłady pracy i organizacje kombatanckie.
Tymczasem nad Polskę nadciągało widmo kolejnej wojny. 27 sierpnia 1939 roku rozpoczęła się mobilizacja. 30 sierpnia 1939 roku Pułk wyjechał z garnizonu koleją do Pabianic. Tam jego dywizjony przydzielono do pułków piechoty w 2. Dywizji Piechoty Legionów, w rejonach ich operacyjnego działania w ramach Armii ,,Łódź”. Podczas działań wojennych we wrześniu 1939 roku kieleccy artylerzyści walczyli pod Zapolicami, Borową Górą, Ołtarzewem i w obronie Twierdzy Modlin. Jednostki sformowane przez Pułk w Kielcach uczestniczyły w obronie ziemi świętokrzyskiej oraz w Grupie ,,Sandomierz”. 2 Pułk Artylerii Lekkiej Legionów przestał istnieć 29 września 1939 r.
