Kolekcja Stanisława Ossowskiego
W Archiwum Państwowym w Koszalinie znajdują się niezwykłe archiwalia (pisma, dokumenty i zdjęcia) oraz muzealia po Stanisławie Ossowskim – oficerze Wojska Polskiego II RP, Armii Polskiej generała Władysława Andersa i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, jednym z 316 „cichociemnych” (pseudonim „Jastrzębiec 2”, „Kaszuba 2”), oficerze Armii Krajowej, powstańcu warszawskim, jeńcu niemieckich oflagów i działaczu polonijnym. Pamiątki po swoim wujku przekazał do archiwum pan Stanisław Żabiński z Koszalina.
Stanisław Ossowski urodził się 17 sierpnia 1912 r. w Łęgu na Kaszubach. Był synem Józefa i Elżbiety z domu Reszki. W 1932 roku zdał maturę w Państwowym Seminarium Nauczycielskim w Kościerzynie. W latach 1934–1935 uczył się w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty. We wrześniu 1939 roku służył w 86. Pułku Piechoty, jako dowódca plutonu, a później kompanii. Walczył w obronie Grodna z Sowietami. 23 września 1939 r. przekroczył granicę polsko-litewską i został internowany na Litwie. W lipcu 1940 roku został zesłany przez Sowietów w głąb ZSRR. Rok później wstąpił do Armii Polskiej w ZSRR generała Władysława Andersa, gdzie przydzielono go na stanowisko m.in. adiutanta 1. batalionu 15. Pułku Piechoty.
Podczas pobytu na Środkowym Wschodzie podporucznik Stanisław Ossowski wyraził chęć służby w Polsce, w szeregach Armii Krajowej i po weryfikacji został skierowany na kurs „cichociemnych”. Po przeszkoleniu w dywersji został zaprzysiężony 14 lutego 1944 roku na rotę AK i przeniesiony do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi we Włoszech. Zrzutu do Polski dokonano w nocy z 30 na 31 lipca 1944 roku w okolicy Warszawy.
W powstaniu warszawskim walczył na odcinku taktycznym „Topór” działającym w Śródmieściu Południowym, następnie na odcinku taktycznym „Bogumił”, gdzie od ok. 1–6 września 1944 r. był dowódcą szturmowej kompanii odwodowej odcinka. 15 września 1944 r. został ranny w walce o budynek ambasady chińskiej. Później walczył w Batalionie „Iwo” i „Ostoja”, w którym był I zastępcą dowódcy batalionu. Po upadku powstania dostał się pod fałszywym nazwiskiem do niewoli niemieckiej, gdzie przebywał m.in. w oflagu w Murnau.
Po uwolnieniu, w latach 1945-1946 służył w 2. Korpusie Polskim we Włoszech. Po demobilizacji pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii, gdzie mieszkał, aż do śmierci w 1987 roku. Stanisław Ossowski zmarł 13 marca 1987 roku w Birmingham w Anglii i został pochowany na Cmentarzu Komunalnym w Sopocie.
