Kolekcje / Kolekcja rodziny Kamieńskich i

Kolekcja rodziny Kamieńskich i Strzałkowskich

Iwona Pogorzelska, Archiwum Państwowe w Kielcach

Kolekcja przedstawia życie rodziny Kamieńskich i Strzałkowskich w Miniewiczach nad Niemnem i potem w Kielcach. To właśnie w dworku Kamieńskich w Miniewiczach Eliza Orzeszkowa pisała epopeję „Nad Niemnem”, a osoba właściciela majątku Jana Kamieńskiego stała się pierwowzorem powstańca Andrzeja Korczyńskiego. Zbiór fotografii i dokumentów przekazali do Archiwum Krzysztof Strzałkowski i Jan Szywała

4

Jan Kamieński urodził się 16 grudnia 1827 r. we dworze Kamieniec pod Zabłudowem. Był synem Józefa, marszałka szlachty grodzieńskiej i jego małżonki z domu Engelhardt. Po swych przodkach objął włości w Miniewiczach, które należały do jego rodziny od schyłku XVIII wieku.

W momencie wybuchu Powstania styczniowego objął urząd naczelnika cywilnego powiatu grodzieńskiego. Stał się on pierwowzorem Andrzeja Korczyńskiego z „Nad Niemnem” choć Eliza Orzeszkowa w swej powieści zmieniła historię jego życia, uśmiercając go i chowając w mogile powstańców nad brzegiem Niemna – tej, którą, wiele lat po zrywie powstańczym odwiedzają bohaterowie powieści: Jan Bohatyrowicz i Justyna Orzelska.

W rzeczywistości Jan Kamieński został skazany na karę śmierci, którą potem zamieniono na katorgę. Trafił do Omska, gdzie pracował w warzelni soli i gdzie, po kilku latach, otrzymał prawo osiedlenia. W 1872 r. dołączyła do niego żona Leonia z Suzinów z młodszą córką Stanisławą (starsza Janina pozostała na pensji w Warszawie). Niebawem na świat przyszły ich kolejne dzieci. W 1887 r. Jan Kamieński wraz z żoną i córkami Stanisławą i Marią (najmłodszy syn zmarł wkrótce po urodzeniu) powrócił do Ojczyzny. Tu udało mu się odzyskać część skonfiskowanego majątku. Zmarł 31 marca 1896 r.

1- 2- 3-

Stanisława Kamieńska, średnia córka Jana i Leonii w chwili powrotu z Syberii miała ok. 28 lat. Ok. 1901 r. poślubiła Klemensa Strzałkowskiego, syna Franciszka i Józefy z Bohatyrowiczów, który po śmierci ojca Stanisławy, Jana, był zarządcą majątku Miniewicze, należącego do rodziny Kamieńskich. Małżeństwo Stanisławy i Klemensa Strzałkowskich zostało zawarte na wzór powieściowego małżeństwa Jana Bohatyrowicza i Justyny Orzelskiej i pod wpływem wzorców zaczerpniętych z powieści. Stanisława i Klemens Strzałkowscy doczekali się dwójki dzieci: Zofii ur. w 1903 r. i Kazimierza ur. w 1905 r. Stanisława z Kamieńskich Strzałkowska zmarła w 1926 r.

5 6 7

Po śmierci matki Zofia (chrzestna córka Elizy Orzeszkowej) wstąpiła do zakonu sióstr Nazaretanek, a Kazimierz pozostał z ojcem na gospodarce. Odbywając studia na Akademii Rolniczej w Warszawie poznał tamże Hannę Bukowiecką, córkę Stanisława Bukowieckiego i Leonii z Suzinów (stryjecznej siostry Leonii Kamieńskiej).

8- 10 11 12 9-

Ojciec Hanny, Stanisław Bukowiecki za walkę o polską szkołę w 1905 r. został wraz z rodziną skazany na przymusowe osiedlenie się w Rosji, w Taszkiencie. Bukowieccy powrócili stamtąd w 1921 r. i osiedlili się w Warszawie.

24 25 26 13 14 15 16 17 18

Ze związku Kazimierza Strzałkowskiego i Hanny Bukowieckiej przyszło na świat troje dzieci: Janusz w 1927 r., Zofia w 1930 r. i Zbigniew w 1934 r. W 1931 roku Strzałkowscy powrócili w rodzinne strony, nad Niemen.

19 20 21 22 23

1 września 1939 r. Kazimierz Strzałkowski został powołany do jednostki łączności w Łunnie. Potem wkroczyli Sowieci. Klemens Strzałkowski nie chciał opuścić rodzinnej ziemi, pozostał z nim także syn z rodziną, łudząc się, że przetrwają. Spodziewał się, że udzielana wcześniej okolicznym mieszkańcom pomoc medyczna i prawnicza ochroni rodzinę. Niestety mylił się.

24 października 1939 r. pojmano Klemensa Strzałkowskiego i jego syna Kazimierza. Zostali wywiezieni do aresztu w Kwasówce, skąd po paru dniach zabrano ich i zamordowano w okolicy lasu w Kołpakach. Morderstwa dokonali przybyli z Grodna funkcjonariusze NKWD. W 1941 r. Hanna Strzałkowska odnalazła to miejsce i przeniosła ciała na cmentarz w Łunnie.

Hannie z dwójką dzieci (trzeci syn Janusz przebywał już w Warszawie), jej matce i dzieciom wyrzuconym z rodzinnego domu pomagali wszyscy: szlachta z Bohatyrowicz, kobiety z Miniewicz. Przynosili, co kto mógł: odzież, jedzenie. Cudem udało się im uniknąć zsyłki na Sybir. W 1944 r. z chwilą opanowania rodzinnych ziem przez sowietów sytuacja Hanny i jej rodziny - „pamieszczyków”, znów uległa pogorszeniu.

Starania o powrót do Polski rozpoczęły Zofia Strzałkowska, szwagierka Hanny - siostra Inez nazaretanka, dyrektorka Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Kielcach i córka Hanny – Zofia, która znalazła się w Polsce już w 1947 r. W 1948 r. zmarła Leonia Bukowiecka, a w 1953 r. mieszkająca w Bohatyrowiczach Hanna Strzałkowska z synem dostali zezwolenie na wyjazd do Polski, do Kielc.

32 33 34 35 27 28 29 30 31 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45