Kolekcja Brunona i Julianny Bartoszkiewiczów

Julianna Bartoszkiewicz z domu Kucnerowicz, córka Feliksa i Marty urodziła się 27 maja 1909 r. w Lubiniu, w powiecie kościańskim. Jej ojciec prowadził w Lubiniu zakład stolarski, a matka sklep kolonialny. Brunon Bartoszkiewicz urodził się 13 września 1902 r. w Rydzynie, w powiecie leszczyńskim. Jego rodzicami byli Józef i Franciszka Bartoszkiewicz. Ojciec Józef był stolarzem i prowadził w Rydzynie zakład stolarski.

Julianna i Brunon pobrali się 21 października 1928 r. Po ślubie zamieszkali w Rydzynie, gdzie na świat przyszła trójka ich dzieci: Stanisław (ur. w 1929 r.), Jerzy (ur. w 1931 r.) i Krystyna (ur. w 1935 r.).

W roku 1935 rodzina przeniosła się do Leszna, gdzie Brunon uruchomił dużą firmę stolarską. Zakład zatrudniał 15 osób. Produkowano w nim meble oraz trumny. Bartoszkiewiczowie zamieszkali przy Rynku pod nr 25, gdzie na parterze prowadzili sklep z wyrobami swojej firmy.

Brunon Bartoszkiewicz był powstańcem wielkopolskim, działaczem Związku Powstańców Wielkopolskich, komendantem Ochotniczej Straży Pożarnej i prezesem Bractwa Kurkowego w Rydzynie, członkiem Stronnictwa Narodowego, Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Lesznie oraz współzałożycielem Leszczyńskiego Klubu Motorowego. Tuż przed wybuchem drugiej wojny światowej, jako porucznik rezerwy, Brunon Bartoszkiewicz został zmobilizowany. Podczas kampanii wrześniowej walczył między innymi w bitwie nad Bzurą. Po klęsce wrócił do domu, gdzie został aresztowany, a następnie 21 października wraz z innymi obywatelami Leszna rozstrzelany.

Julianna wraz z trójką dzieci została zmuszona do opuszczenia mieszkania, a następnie wysiedlona do Tomaszowa Mazowieckiego w Generalnej Guberni. Tam poznała rodzinę Średnich – Żydów z Bydgoszczy. Ich córka Estera ukończyła pierwszy rok studiów na Uniwersytecie Warszawskim. Julianna Bartoszkiewicz nawiązała przyjazne relacje z żydowską rodziną, a gdy Niemcy przenieśli Średnich do getta, Julianna pomagała im dostarczając żywność. W lutym 1943 roku Estera uciekła z kolumny żydowskich kobiet prowadzonych przez miasto i dotarła do mieszkania Julianny i jej trójki dzieci. Niebawem do Estery dołączył jej mąż Aaron Waldeman. Juliannna pomogła im zdobyć nową tożsamość.

We wrześniu 1943 r. rodzina Bartoszkiewiczów przeniosła się do Warszawy. Niebawem dołączyli do nich Estera i Aaron. Julianna ukrywała żydowskie małżeństwo aż do wybuchu Powstania Warszawskiego, podczas którego wspólnie chronili się przed nalotami w piwnicach domów. 25 sierpnia odłamek zranił dziewięcioletnią córkę Julianny Krystynę w twarz i w nogę. Rany były bardzo ciężkie, ale dziecko przeżyło powstanie.

Z Warszawy Bartoszkiewiczowie i Waldemanowie wyszli wspólnie i ewakuowali się do Pruszkowa. Po zakończeniu wojny Julianna Bartoszkiewicz wróciła z dziećmi do Leszna i zamieszkała przy ul. Zielonej. Estera i Aaron Waldemanowie przez pewien czas mieszkali w Łodzi. Ostatni raz Estera widziała się z Julianną w 1946 lub 1947 roku. Po pewnym czasie Waldemanowie wyemigrowali do Kanady, skąd wyjechali do Nowego Jorku.

Julianna Bartoszkiewicz zmarła w wieku 86 lat, 11 sierpnia 1995 roku w Poznaniu, gdzie w ostatnich latach swojego życia mieszkała z córką Krystyną.

Jerozolimski Instytut Pamięci Yad Vashem na wniosek Estery Waldeman nadał pośmiertnie Juliannie Bartoszkiewicz tytuł ,,Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” za uratowanie życia jej i jej mężowi. Medal i dyplom odebrała córka Krystyna z rąk attaché kulturalnego przy Ambasadzie Izraela, Yaakowa Finkelsteina, w siedzibie Filii Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Poznaniu, 11 stycznia 2007 r.