Kolekcje / Kolekcja Heleny Lasończyk

Kolekcja Heleny Lasończyk

Barbara Sypko, Archiwum Państwowe w Opolu

Helena Lasończyk przez wiele lat pracowała w Archiwum Państwowym w Opolu. Zgodnie z jej wolą, zgromadzone przez nią pamiątki rodzinne i różnorodne materiały archiwalne zostały przekazane po jej śmierci na rzecz instytucji, której poświęciła niemal całe swoje życie zawodowe.

Helena Lasończyk urodziła się 15 marca 1925 roku w Rudzie Śląskiej. Ukończyła studia na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Jako studentka zatrudniła się w Archiwum Państwowym we Wrocławiu. Od 1953 roku pracowała w Wojewódzkim Archiwum Państwowym, następnie zaś w Archiwum Państwowym w Opolu.

Dzięki biegłej znajomości języka niemieckiego i doskonałej umiejętności odczytywania neografii, wyspecjalizowała się w porządkowaniu zespołów niemieckojęzycznych. Za pracę zawodową i działalność społeczną otrzymała Srebrny Krzyż Zasługi i Odznakę Tysiąclecia.

Większość przekazanych darów to dokumentacja powstała w trakcie jej pracy zawodowej w Archiwum Państwowym w Opolu, działalności w Niezależnym Samorządnym Związku Zawodowym „Solidarność” i członkostwa w III zakonie franciszkańskim świeckich. Wśród materiałów na uwagę zasługują pamiątki po ojcu Heleny – Janie Lasończyku, uczestniku powstań śląskich i żołnierzu II Korpusu Polskiego.

Jan Lasończyk urodził się 20.05.1899 roku w Osieku k. Strzelec Opolskich. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach armii niemieckiej we Francji. Od 1919 roku uczestniczył w pracach Polskiej Komisji Wojskowej na Górnym Śląsku, następnie został powołany do wykonywania zadań Powiatowego Komisariatu Plebiscytowego w powiecie strzeleckim. Był czynnym uczestnikiem II i III powstania śląskiego. Po zakończeniu działań powstańczych pod naporem bojówek niemieckich był zmuszony uchodzić do Polski.

Od roku 1921 do 1 września 1939 pracował jako przodownik Straży Granicznej w miejscowości Kośmidry w powiecie lublinieckim. Z chwilą wybuchu II wojny światowej wraz z innymi członkami Straży Granicznej odpierał ataki wojsk niemieckich. Po ustaniu walk przedostał się do Rumunii, gdzie został internowany. Z obozu w Rumunii zbiegł do Libanu, a później do Syrii. Tam wstąpił do Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. Brał udział w walkach na froncie afrykańskim – pod Tobrukiem oraz włoskim – Monte Cassino, w Ankonie i Bolonii.

W 1946 roku dostał się do obozu repatriacyjnego w Wielkiej Brytanii, skąd powrócił do Polski. Zgłosił się do pracy w Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu. Od 1946 roku pełnił funkcję sekretarza Związku Weteranów Powstań Śląskich Okręgu Wrocław do chwili wcielenia go do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Od 1951 roku do przejścia na emeryturę w roku 1965 pracował najpierw jako członek, a później prezes Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Rozmierce. W tym czasie był także radnym Gromadzkiej Rady Narodowej w Rozmierce. Udzielał się też w organizowaniu samorządu spółdzielczego.

Uhonorowany został Brązowym Krzyżem Zasługi, Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, Gwiazdą Górnośląską, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918/21, Odznaką Pamiątkową Straży Granicznej, Krzyżem Pamiątkowym „Monte Cassino” oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł w 1984 roku w Rozmierce.

01a 01b 02 03 04a 04b 05a 05b 06a 06b 07