Kolekcja Krzysztofa Michałowskiego

Zenon Łopuski urodził się w 7 lutego 1876 r. w Kaliszu, w rodzinie ziemiańskiej. Jego rodzicami byli Zenon i Izabela (z domu Olechowska) Łopuscy. Rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim, po czym przeniósł się na Uniwersytet w Dorpacie w Estonii. Tam ożenił się z Zofią z domu Drzewiecką. Następnie oboje powrócili do Polski. Po studiach Zenon przejął majątek Rembielino koło Chorzeli w powiecie Przasnyskim. Przyłączył się do ruchu socjalistycznego i angażował się w działalność niepodległościową. Po wybuchu I wojny światowej prowadził działania dywersyjne na tyłach armii rosyjskiej oraz pełnił służbę w Polskiej Organizacji Wojskowej.

Zenon Łopuski był jednym z pierwszych legionistów I Brygady przed 1920 r. W prywatnych zbiorach Krzysztofa Michałowskiego zachował się oryginalny dokument w postaci Legitymacji Członkowskiej Nr. 16706 potwierdzającej przynależność Zenona Łopuskiego do Związku Legionistów Polskich / I Brygada / w okresie 1915-1918.

W lipcu 1917 r., w następstwie kryzysu przysięgowego, został aresztowany przez Niemców i osadzony w obozie internowania w Holzmünden. Po zwolnieniu z obozu we wrześniu 1918 r. udał się do Jędrzejowa, gdzie objął stanowiska kierownika Związku Kółek Rolniczych, komendanta obwodu POW oraz dowódcy Straży Bezpieczeństwa. 7 września 1918 r. przejął władzę w Jędrzejowie na rzecz rządu lubelskiego. Miesiąc później stanął na czele akcji rozbrajania jednostek austriackich na terenie powiatu jędrzejowskiego i objął funkcję komendanta placu w Jędrzejowie.

3 grudnia 1918 r. Łopuski objął stanowisko komisarza ludowego, a następnie p.o. starosty powiatu łukowskiego (1918-1920). W lipcu 1920 r. zgłosił się do armii, gdzie pełnił funkcję referenta oświatowego. Jego trzech synów: Jerzy, Wojciech i Janusz również brało udział w wojnie. Jerzy i Wojciech walczyli pod dowództwem marszałka Piłsudskiego, natomiast najmłodszy miał zostać odesłany przez Piłsudskiego do domu.

W listopadzie 1920 r. Zenon Łopuski powrócił do piastowania urzędu starosty łukowskiego, a w 1921 r. został przeniesiony na stanowisko starosty konstantynowskiego w Janowie Podlaskim. Po incydencie z woźnym (Łopuski spoliczkował podwładnego) został odwołany z urzędu i służby państwowej w marcu 1925 r. Jednak już niespełna miesiąc później został mianowany urzędnikiem w Urzędzie Wojewódzkim w Łodzi. Aktywnie działał w organizacjach społecznych w Łodzi, np. został prezesem Zarządu okręgowego Związku Legionistów Polskich.

29 września 1926 r. Łopuski został mianowany starosta słupeckim. W stan spoczynku przeniesiono go 1 października 1930 r. W 1933 r. objął stanowisko asesora w Tymczasowym Zarządzie Miejskim w Tarnowie. Należał także do miejscowego ZLP. Od 1938 do końca II wojny światowej mieszkał w Kraśniku, gdzie prowadził hurtownię tytoniu i zaangażował się w działalność konspiracyjną. Syn Zenona Łopuskiego, Jerzy, był komendantem straży granicznej. W czasie wojny Jerzy i Wojciech byli więzieni w obozie oficerskim w Oflagu koło Hamburga w Lubece. Jerzy zmarł wówczas na raka żołądka, natomiast Wojciechowi udało się wrócić do Polski.

Po zakończeniu wojny, na początku 1946 r., Zenon Łopuski przeprowadził się do Kluczborka, gdzie otworzył sklep z artykułami biurowymi. Działał także w miejscowej parafii, „Caritasie”, PSL i zrzeszeniu Wolność i Niezawisłość [1].

Benedykt Serafin był mężem Zofii Łopuskiej, córki Zenona Łopuskiego. Urodził się 8 kwietnia 1893 r. pochodził z okolic Limanowej położonej w Beskidzie Wyspowym w południowej Polsce (województwo małopolskie). Miał trzy siostry: Natalię, Emilię, i Connie, których matka Bronisława Serafin (z domu Piwowarska) wyemigrowała do USA. Nie był zwolennikiem Józefa Piłsudskiego, opowiadał się za endecją. Karierę wojskową rozpoczynał jeszcze w armii austro-węgierskiej. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. Był również urzędnikiem wojskowym, pełniącym przez wiele lat funkcję komendanta Rejonowej Komendy Uzupełnień.

Zasłużył się bohaterską obroną Grodna w dniach 20-22 września 1939 r. podczas radzieckiego ataku na Polskę. Formalny dowódca Grodna gen. Józef Olszyna-Wilczyński nie wierzył w skuteczną obronę miasta i nakazał części oddziałów wycofać się w kierunku Litwy. Sam wyjechał z miasta i niemal natychmiast zginął z rąk sowieckich. Dowództwo obrony Grodna objął mjr Benedykt Serafin. Obrońcami miasta byli w 75-80 proc. ochotnicy, miejscowa ludność cywilna, w tym także dzieci, których jedyną bronią były butelki z benzyną [2].

Benedykt Serafin udał się na Litwę i ukrywał się w Oranie. Niestety został ujęty przez Sowietów i zesłany na Syberię (Buzułuk), gdzie przebywał przez 3 lata. Stamtąd z armią gen. Władysława Andersa udało mu się dostać na Bliski Wschód. W Palestynie kierował zaopatrzeniem. Po wojnie przebywał w Wielkiej Brytanii. Po powrocie do Polski w 1948 r. zataił w swoim życiorysie dowództwo obroną Grodna, gdyż w warunkach powojennej Polski przyznawanie się do walki z Sowietami groziło więzieniem, wywózką na Sybir albo śmiercią. Pracował jako skromny pracownik przedsiębiorstwa handlowego. Zmarł 2 grudnia 1978 r.

Roman Michałowski urodził się 26 czerwca 1895 roku w Krakowie. Studiował na Uniwersytecie Oksfordzkim w latach 1912-1914. W 1914 r. wstąpił do Legionów Polskich i przydzielono go do Kadry Artylerii w Przegorzałach. Następnie został kanonierem w 5. baterii II dywizjonu artylerii. W 1917 r. otrzymał awans na chorążego artylerii, a po kryzysie przysięgowym został członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej.

Od listopada 1918 r. pełnił służbę w Adiutanturze Generalnej. W 1919 r. był słuchaczem I Kursu Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie. Następnie pełnił służbę w Oddziale III Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego. W latach 1920-1922 uczęszczał na zajęcia Wyższej Szkoły Wojennej w Paryżu (École Supérieure de Guerre). W czasie studiów jego oddziałem macierzystym był początkowo Oddział V Sztabu Generalnego, a później 2. Pułk Artylerii Polowej Legionów w Kielcach.

W 1922 r. otrzymał stopień kapitana. Na wniosek szefa Sztabu Generalnego, „po pomyślnym ukończeniu studiów”, Minister Spraw Wojskowych przyznał mu „pełne kwalifikacje do pełnienia służby na stanowiskach Sztabu Generalnego”. W 1923 r. został przydzielony do Oddziału III Sztabu Generalnego na stanowisko kierownika referatu. W roku kolejnym awansował na majora w korpusie oficerów kawalerii, a następnie został wyznaczony na stanowisko attaché wojskowego przy Poselstwie Polskim w Londynie. W 1929 r. ogłoszono jego mianowanie na stanowisko attaché wojskowego przy Poselstwie Polskim w Bukareszcie. Na podpułkownika został awansowany w korpusie oficerów kawalerii w 1931 r.

W 1933 r. przeniesiono go do dyspozycji szefa Sztabu Głównego, a następnie Ministra Spraw Zagranicznych na okres sześciu miesięcy z zachowaniem dodatku służbowego. 31 października 1933 r. został przeniesiony do rezerwy z równoczesnym przeniesieniem w rezerwie do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I.

W latach 1933-1938 pełnił funkcję sekretarza Ambasady RP w Londynie, następnie radcy Poselstwa RP w Tokio, a od 1940 r. w Nowym Jorku. W latach 1944-1945 był oficerem łącznikowym w amerykańskiej Kwaterze Głównej 6. Grupy Armii. W latach 1948-1952 wykładał na US Military Academy.

[1]  J. Mierzwa, W walce o Niepodległą przez całe życie. Zenon Łopuski – żołnierz, starosta, działacz Win, „Niepodległość” 2012,  t. LXI, s. 305-314.

[2] Piotr Kościński, Obrońca Grodna. Zapomniany bohater, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2017, ss. 118