Digitalizacja

Karol Zgliński

Fotografowanie dokumentów oprawnych i zszytych (pamiętniki, albumy, książki)

Sprzęt

Do fotografowania dokumentów z Twoich zbiorów potrzebny będzie cyfrowy aparat fotograficzny. Nie musi to być bardzo drogi, skompliko­wany sprzęt. Ważne, żeby umożliwiał manualne ustawianie czasu na­świetlania, przysłony, czułości ISO oraz żeby był wyposażony w zoom optyczny lub w wymienne obiektywy. Rozdzielczość matrycy nie jest kry­terium decydującym. Jeżeli w Twoim prywatnym archiwum znajdują się obiekty nie przekraczające rozmiarem kartki formatu A4, to wystarczy matryca o rozdzielczości minimum 10 Mpix.

Koniczne będzie również odpowiednie oświetlenie. Nie korzystaj z wbu­dowanej w aparat lampy błyskowej. Ustaw dwa źródła światła stałego po obu stronach fotografowanej powierzchni. Zwróć uwagę na to, żeby znajdowały się w tej samej odległości od obiektu i na jednakowej wyso­kości oraz by były umieszczone pod identycznym kątem względem doku­mentu. Staraj się tak je ustawić, żeby fotografowany obszar był możliwie równomiernie oświetlony. Do tego celu doskonale nadają się lampy LED. Zapewniają dobre odwzorowanie barw i są stosunkowo niedrogie.

Wykonywanie zdjęć „z ręki” może przynieść niezadowalający efekt. W związku z tym warto się zaopatrzyć w statyw, umożliwiający stabilne i bezpieczne zamocowanie aparatu nad fotografowanymi obiektami oraz regulację odległości urządzenia od obiektu.

Ekspert radzi
Przy tego typu fotografiach doskonale sprawdza się statyw kolumnowy – zapewnia odpowiednią stabilność nawet przy korzystaniu z ciężkich „lustrzanek” i daje najlepszy komfort pracy.

Fotografowanie

Fotografowanie dokumentów zszytych nie jest trudne. Nie należy korzy­stać z trybów automatycznych aparatu, gdyż w tego typu zdjęciach się one nie sprawdzają. W dalszej części kilka porad, które pomogą Ci w zro­bieniu zdjęć dobrej jakości.

Ustawienia aparatu:

  • Zastosuj możliwie najniższą czułość ISO, żeby zminimalizować nie­pożądane szumy;
  • Wybierz najwyższą rozdzielczość, jaką oferuje urządzenie (więk­szość cyfrowych aparatów fotograficznych daje możliwość usta­wienia tego parametru);
  • Ustaw przysłonę w przedziale 5,6–8, dzięki czemu uzyskasz odpo­wiednią głębię ostrości;
  • Korzystaj z ogniskowej 50–100 mm (w przeliczeniu na klatkę filmu małoobrazkowego) – zbyt krótka (szeroki kąt) spowoduje niepo­trzebne zniekształcenia perspektywy, a zbyt długa (tele) nie pozwo­li Ci na objęcie całego obiektu. Dobierz taką odległość aparatu lub taką ogniskową, aby obiekt zajmował minimum 70% kadru;
  • Fotografie możesz wykonywać w popularnym formacie JPEG. Jeżeli jesteś zaawansowanym użytkownikiem, możesz zapisywać zdjęcia w postaci tzw. cyfrowego negatywu (w zależności od producenta może to być np. RAW, NEF), a następnie wywoływać je w formacie TIF lub JPEG.

Jeżeli masz możliwość, podłącz swój aparat do komputera. Pozwoli to na sterowanie ustawieniami urządzenia, wyzwalanie migawki oraz zapisy­wanie zdjęć bezpośrednio na dysku. Ponadto, dzięki temu można będzie korzystać z funkcji podglądu na żywo, co znacząco ułatwi odpowiednie układanie obiektów.

Żeby zminimalizować ryzyko poruszenia zdjęć, uruchamiaj migawkę za pomocą komputera, wężyka spustowego, wyzwalacza radiowego lub samowyzwalacza.

Stanowisko pracy umieść w takim miejscu, aby światło słoneczne nie padało bezpośrednio na fotografowaną powierzchnię. Zanim zaczniesz działać zamocuj aparat na statywie. Powinien on być skierowany obiektywem w dół, równolegle do obiektu. W prawidłowym umieszczeniu apa­ratu, pomocna będzie poziomica fotograficzna.

Pamiętaj o naładowaniu akumulatorów lub zgromadzeniu odpowiednie­go zapasu baterii, żeby nie przerywać pracy w nieoczekiwanym (i niepożądanym) momencie. Możesz również korzystać z zasilacza sieciowego, jeżeli producent dołączył takie akcesorium do aparatu. Zadbaj również o odpowiednią ilość wolnego miejsca na karcie pamięci lub na dysku komputera.

Połóż na fotografowanej powierzchni białą kartkę. Ustaw odpowiedni czas naświetlania, żeby uniknąć prześwietlenia lub niedoświetlenia zdjęć.

Ustaw ostrość w aparacie. Jeżeli odległość fotografowanych ekspona­tów od obiektywu nie będzie się podczas pracy zmieniała, możesz to zro­bić jednorazowo dla wszystkich zdjęć. W tym celu połóż obiekt o wy­sokim kontraście (np. zadrukowaną kartkę) na środku fotografowanej powierzchni i ustaw na nim ostrość. Następnie wyłącz w aparacie funkcję automatycznego ostrzenia (autofocus). Jeżeli odległość obiektywu zmieni się lub jeżeli zauważysz, że fotografie są nieostre, powtórz tę procedurę.

Stosuj jednolite, neutralne, matowe tło (białe, szare lub czarne). Zadbaj o poprawną kompozycję zdjęcia – nie umieszczaj w kadrze zbędnych przedmiotów i ułóż obiekt równo na stole.

Dokumenty zszyte, oprawione, składające się z wielu stron, fotografuje się w taki sam sposób, jak dokumenty luźne. Trzeba jednak zwrócić uwa­gę na dwie kwestie. Po pierwsze, żeby zachować taki sam poziom ostro­ści strony lewej i prawej w przypadku grubych dokumentów, może się pojawić konieczność zastosowania podkładek. Pozwolą one wyrównać poziom książki i sprawić, że obie strony znajdą się w podobnej odległości do aparatu.

Druga kwestia problemowa pojawia się wtedy, gdy po otwarciu zszy­te dokumenty zamykają się, co znacząco utrudnia wykonywanie zdjęć. W takim wypadku możesz przytrzymać strony drewnianą lub szklaną pałeczką. Rób to bardzo ostrożnie, aby nie uszkodzić papieru i pamiętaj, żeby pałeczkę przyłożyć w miejscu bez tekstu.

Przykład zastosowania podkładek gąbkowych (fot. K. Zgliński) Przykład zastosowania podkładek gąbkowych (fot. K. Zgliński) Przykład zastosowania szklanej pałeczki (fot. K. Zgliński) Przykład zastosowania drewnianej pałeczki (fot. K. Zgliński)

Ekspert radzi:
Bardzo
przydatnym narzędziem pomocnym przy ustawianiu balansu bieli oraz czasu naświetlania jest wzornik bieli. Znając jego warto­ści RGB można precyzyjnie wyregulować parametry aparatu. Dzięki temu fotografie będą poprawnie naświetlone, z prawidłowo odwzo­rowanymi kolorami, a także powtarzalne.